دکتر گفتاردرمانی کرج :🌱 رشد گفتار کودکان از بدو تولد تا پیش‌دبستان

راهنمای جامع والدین از نگاه علمی و درمانی کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

رشد گفتار یکی از شاخص‌ترین جنبه‌های رشد شناختی و اجتماعی کودک است. از نخستین گریه‌ها تا جملات کامل، مسیر زبان‌آموزی سفری شگفت‌انگیز است که پایه ارتباط، تفکر و یادگیری را شکل می‌دهد.
در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج، ما بارها مشاهده کرده‌ایم که تشخیص زودهنگام تأخیر گفتار و مداخله به‌موقع می‌تواند مسیر رشد کودک را دگرگون کند. والدینی که با آگاهی این مراحل را دنبال می‌کنند، فرزندانشان معمولاً در مدرسه، تعامل اجتماعی و یادگیری موفق‌ترند.

👶 مرحله اول: از تولد تا ۱۲ ماهگی — دوران گوش دادن و آواهای ابتدایی

در این دوره، رشد گفتار بیشتر در قالب درک شنیداری و تقلید صداها نمود پیدا می‌کند.

• نوزاد در ماه‌های نخست به آهنگ صدا و ریتم گفتار والدین واکنش نشان می‌دهد.

• بین ۴ تا ۶ ماهگی شروع به غان‌وغون کردن (babbling) می‌کند: «با-با»، «ما-ما».

• از ۹ ماهگی شروع به تقلید آگاهانه‌تر می‌کند و تفاوت بین صدای آشنا و بیگانه را درک می‌کند.

🩺 نکته درمانی: اگر نوزاد پس از ۸ ماهگی به صداها واکنش نمی‌دهد یا غان‌وغون نمی‌کند، حتماً باید از نظر شنوایی و پردازش شنیداری ارزیابی شود.
در گفتار توان‌گستر، غربالگری شنوایی و تمرینات تحریک شنیداری برای این گروه سنی انجام می‌شود.

👶 مرحله دوم: ۱ تا ۲ سالگی — آغاز واژه‌ها و ارتباط معنادار

در این سن، کودک شروع به بیان نخستین کلمات واقعی می‌کند.

• در حدود ۱۲ ماهگی: اولین کلمه («مامان»، «بابا»، «آب») ظاهر می‌شود.

• تا ۱۸ ماهگی: واژگان فعال کودک به ۱۰ تا ۵۰ کلمه می‌رسد.

• در پایان ۲ سالگی: کودک جملات دوکلمه‌ای مانند «آب بده» یا «مامان بیا» می‌گوید.

🧩 تمرین خانگی: گفت‌وگوی روزمره، توصیف فعالیت‌ها، و خواندن کتاب‌های تصویری نقش حیاتی دارد.

🎯 هشدار: اگر کودک تا ۱۸ ماهگی هنوز هیچ واژه‌ای بیان نکرده یا فقط صداهای نامفهوم تولید می‌کند، احتمال تأخیر گفتار یا اختلال در درک زبان وجود دارد. در این صورت مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است.

👧 مرحله سوم: ۲ تا ۳ سالگی — جمله‌سازی و رشد درک زبانی

در این بازه، کودک وارد مرحله انفجار زبانی می‌شود.

• واژگان فعال معمولاً به ۲۰۰ تا ۳۰۰ واژه می‌رسد.

• جملات سه‌کلمه‌ای مانند «من توپ می‌خوام» رایج است.

• کودک می‌تواند سوالات ساده بپرسد و مفهوم «من»، «تو» را درک کند.

• اشتباهات تلفظی طبیعی است، زیرا اندام‌های گفتاری هنوز در حال رشدند.

💬 درمان در گفتار توان‌گستر:
در این سن تمرکز ما بر تحریک واژگانی، افزایش طول جمله، و تصحیح الگوهای گفتاری است. بازی‌درمانی، فلش‌کارت‌های گفتاری و تمرینات شنیداری هدفمند به کار می‌روند.

👦 مرحله چهارم: ۳ تا ۴ سالگی — مهارت‌های دستوری و اجتماعی گفتار

کودک در این مرحله توانایی استفاده از زمان افعال، ضمایر، و جمله‌های بلندتر را پیدا می‌کند.

• می‌تواند داستان‌های ساده تعریف کند.

• گفتارش برای غریبه‌ها تا حدود ۷۵٪ قابل فهم است.

• تمایل به تعامل کلامی با همسالان بیشتر می‌شود.

🧠 درمان تخصصی در کلینیک گفتار توان‌گستر:
در صورت مشاهده لکنت اولیه، تلفظ ناصحیح حروف (مانند س، ش، ر)، یا ضعف در جمله‌سازی، جلسات اصلاح تلفظ، بازی‌های هدفمند تنفسی و برنامه‌های درک شنیداری پیشرفته اجرا می‌شود.

🧒 مرحله پنجم: ۴ تا ۶ سالگی — تسلط زبانی و آمادگی ورود به مدرسه

در این مرحله، گفتار کودک تقریباً کامل است.

• واژگان فعال بیش از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واژه می‌شود.

• کودک می‌تواند جملات پیچیده بسازد و مکالمات موضوع‌محور داشته باشد.

• مهارت‌های روایی (داستان‌گویی، توضیح علت‌ها و نتیجه‌ها) تقویت می‌شود.

• اما در برخی کودکان لکنت گذرا، تلفظ نادرست یا ضعف تمرکز شنیداری دیده می‌شود.

🎯 درمان تخصصی در گفتار توان‌گستر:
برنامه‌های «از واژه تا گفتار» و «جهش سبز» مخصوص این گروه سنی طراحی شده‌اند تا مهارت‌های گفتاری، شنیداری و شناختی هم‌زمان رشد یابند.

📈 عوامل مؤثر بر رشد گفتار

• ژنتیک و محیط خانوادگی

• کیفیت ورودی زبانی: کودکانی که با آن‌ها بیشتر صحبت می‌شود، واژگان غنی‌تری دارند.

• بازی، موسیقی و تعامل اجتماعی: به تقویت حافظه شنیداری و دقت گفتاری کمک می‌کند.

• عوامل خطر: اوتیسم، کم‌شنوایی، تأخیر شناختی یا اضطراب اجتماعی.

🧩 رویکرد گفتار توان‌گستر در رشد گفتار

در کلینیک ما، رشد گفتار به عنوان یک فرآیند چندوجهی بررسی می‌شود. تیم ما شامل آسیب‌شناس گفتار و زبان، روان‌شناس کودک، نوروتراپیست و مربی شنیداری است.
ما با استفاده از ابزارهایی مانند:

• ارزیابی استاندارد رشد گفتار (PRES, REEL, PPVT)

• نوروفیدبک برای بهبود تمرکز شنیداری

• تمرینات درک شنیداری هوشمند و بازی‌محور
  به والدین کمک می‌کنیم تا مسیر رشد گفتاری فرزندشان را علمی و هدفمند دنبال کنند.

💬 سخن پایانی

رشد گفتار، فرایندی شگفت‌انگیز اما حساس است. هر کودک ریتم خاص خود را دارد، اما تأخیر بیش از حد در گفتار نباید نادیده گرفته شود. تشخیص به‌موقع و درمان تخصصی، کلید پیشگیری از مشکلات تحصیلی و اجتماعی آینده است.

✨ در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج ما با عشق، دانش و فناوری، رشد طبیعی گفتار کودکان را هدایت می‌کنیم تا هر کودک بتواند با اعتمادبه‌نفس و شادی، دنیای خود را بیان کند.

📍 کلینیک گفتار توان‌گستر کرج
بلوار انقلاب، گوهردشت، کرج
📞 ۰۹۱۲۱۶۲۳۴۶۳
🌐 digispeech.ir