راهکاری موثر برای بهبود گفتار و رفتار کودکان

بازی‌درمانی و خدمات کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

دیدن اینکه فرزندتان در صحبت کردن یا برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارد، یا رفتارهایی متفاوت از همسالان نشان می‌دهد، برای هر پدر و مادری نگران‌کننده است. شاید کودک شما لکنت زبان دارد و از بیان روان کلمات عاجز است، یا اینکه سن حرف زدنش فرارسیده اما هنوز کلمات زیادی نمی‌گوید. ممکن است علائمی از طیف اوتیسم یا بیش‌فعالی در رفتارش مشاهده کنید؛ یا در یادگیری مهارت‌های مدرسه‌ای دچار مشکل باشد. این نگرانی‌ها هرچه که باشند, امروزه به لطف پیشرفت علم روان‌شناسی و گفتاردرمانی، راهکارهای موثری برای کمک به چنین کودکانی وجود دارد. یکی از این روش‌های نوین و کارآمد، بازی‌درمانی است که با بهره‌گیری از قدرت بازی و تخیل، به کودکان کمک می‌کند بر چالش‌های عاطفی، رفتاری و گفتاری خود غلبه کنند. در ادامه، با این رویکرد و نیز خدمات متنوعی که کلینیک گفتار توان‌گستر کرج در همین راستا به مراجعان خردسال ارائه می‌دهد آشنا می‌شویم.

بازی‌درمانی چیست و چه فوایدی دارد؟

بازی‌درمانی یک روش روان‌درمانی تخصصی برای کودکان (معمولاً ۳ تا ۱۲ سال) است که در آن درمانگر از بازی به‌عنوان ابزار اصلی ارتباط با کودک استفاده می‌کند. برای کودکان، بازی زبان طبیعی بیان احساسات و افکار است؛ آن‌ها هنگام بازی، خواسته و ناخواسته دنیای درون خود را آشکار می‌کنند. درمانگر آموزش‌دیده با مشاهده نحوه بازی کردن کودک، می‌تواند به نگرانی‌ها و هیجان‌های پنهان او پی ببرد و به وی کمک کند احساسات دشوارش را به شیوه‌ای سالم بروز دهد. در بازی‌درمانی قواعد سخت‌گیرانه‌ای وجود ندارد تا کودک احساس فشار یا آزمون نکند؛ محیط اتاق بازی امن و پذیراست و کودک آزاد است که خود را بیان کند. این آزادی عمل، به مرور مهارت حل‌مسئله و اعتمادبه‌نفس کودک را تقویت می‌کند. این شیوه درمانی که نخستین بار در اواسط قرن بیستم مطرح شد، امروزه در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان استاندارد طلایی روان‌درمانی کودک شناخته می‌شود و در ایران نیز توسط روان‌شناسان کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازی‌درمانی همچنین رابطه مثبتی بین کودک و درمانگر می‌سازد؛ کودک چون در خلال بازی از سوی یک بزرگسال درک می‌شود و مورد پذیرش قرار می‌گیرد، اعتماد می‌کند و همکاری بهتری نشان می‌دهد. بر اساس پژوهش‌های بین‌المللی، بین ۷۴٪ تا ۸۳٪ از کودکانی که خدمات استاندارد بازی‌درمانی دریافت می‌کنند، نشانه‌های بهبود قابل ملاحظه‌ای از خود نشان می‌دهندhealthyplace.com. این آمار امیدوارکننده مؤید آن است که اگر بازی‌درمانی به شکل حرفه‌ای انجام شود، می‌تواند تغییرات مثبتی در زندگی بسیاری از کودکان ایجاد کند.

بازی‌درمانی چه مشکلاتی را می‌تواند بهبود دهد؟

رویکرد بازی‌درمانی به دلیل ماهیت انعطاف‌پذیر و جذاب خود، در مواجهه با طیف گسترده‌ای از مشکلات دوران کودکی کاربرد دارد. مهم‌ترین مواردی که بازی‌درمانی در مورد آن‌ها به کار گرفته می‌شود عبارت‌اند از:

اختلالات عاطفی: مانند اضطراب، افسردگی، ترس‌ها و غم ناشی از فقدان عزیزان. بازی به کودک کمک می‌کند احساسات پیچیده را در قالبی قابل فهم بیرون بریزد.
مشکلات رفتاری: از قبیل پرخاشگری، لجبازی، نافرمانی مقابله‌ای یا گوشه‌گیری. در جریان بازی، کودک می‌آموزد رفتارهای نامناسب را شناسایی کرده و واکنش‌های بهتری تمرین کند.
اختلال طیف اوتیسم: بازی‌درمانی به کودکان اوتیستیک کمک می‌کند مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی را به شیوه‌ای ملموس‌تر یاد بگیرند و از لاک تنهایی خود بیرون بیایند.
اختلال نقص‌توجه/بیش‌فعالی (ADHD): کودکان بیش‌فعال از طریق بازی می‌توانند مهارت تمرکز، نوبت‌گیری در بازی و کنترل تکانشگری را تقویت کنند. بازی‌درمانی تخلیه انرژی را برای این کودکان امکان‌پذیر کرده و به آنها روش‌های آرام‌سازی را می‌آموزد.
مشکلات یادگیری: کودکانی که در یادگیری درس‌ها و مهارت‌های تحصیلی مشکل دارند (مانند اختلال خواندن یا اختلال حساب کردن) با بازی‌های آموزشی و تقویت‌کننده می‌توانند پیشرفت کنند. بازی، استرس یادگیری را کاهش داده و انگیزه و توجه کودک را بالا می‌برد.
تجارب آسیب‌زا: کودکانی که دچار ضربه‌های روحی شده‌اند (مانند فقدان، طلاق والدین، سوء استفاده یا حوادث ناگوار) از طریق بازی احساس امنیت می‌کنند و می‌توانند ترس‌ها و خاطرات آزاردهنده را غیرمستقیم پردازش کنند.

روش‌ها و تکنیک‌های بازی‌درمانی

در جلسات بازی‌درمانی، درمانگر متناسب با ویژگی‌های هر کودک از روش‌های مختلفی بهره می‌گیرد. گاهی رویکرد غیرمستقیم (آزاد) اتخاذ می‌شود؛ یعنی اجازه می‌دهد کودک خود اسباب‌بازی یا نوع بازی را انتخاب کند و بدون راهنمایی خاصی پیش برود. این روش به‌ویژه زمانی مفید است که هدف، کشف احساسات درونی یا دغدغه‌های پنهان کودک باشد. در مقابل، گاهی رویکرد هدایت‌شده به کار گرفته می‌شود؛ بدین صورت که درمانگر بازی مشخصی را با هدفی معین طراحی یا پیشنهاد می‌کند (مثلاً نقاشی یک واقعه، بازی با عروسک‌ها برای بازنمایی یک موقعیت، یا انجام یک بازی نوبتی برای آموزش صبر) تا مهارتی خاص را به کودک بیاموزد یا درباره موضوع معینی با او کار کند. ابزارهای مورد استفاده در بازی‌درمانی نیز متنوع‌اند: از اسباب‌بازی‌های نمایشی (مجسمه‌ها، عروسک‌ها، وسایل نقش‌آفرینی) گرفته تا وسایل هنری و خلاق (مداد رنگی، خمیر بازی، ماسه، رنگ)، و حتی بازی‌های حرکتی (توپ‌بازی، تونل‌بازی) یا موسیقی – همه می‌توانند بسته به علایق و نیاز کودک در فرآیند درمان به کار روند. مدت هر جلسه بازی‌درمانی معمولاً حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است و جلسات به‌طور معمول هفته‌ای یک یا دو بار برگزار می‌شوند. طی درمان، درمانگر علاوه بر بازی با کودک، به دقت رفتارها و واکنش‌های او را مشاهده و ثبت می‌کند. سپس در پایان جلسه، ضمن حفظ محرمانگی محتوای بازی کودک، نکات مهم و پیشرفت‌های مشاهده‌شده را با والدین به اشتراک می‌گذارد و در صورت نیاز تمرین‌هایی را برای انجام در خانه توصیه می‌کند. همکاری والدین در پیگیری این تمرین‌ها و تداوم جلسات طبق برنامه درمانی، نقش بسزایی در اثربخشی بازی‌درمانی دارد.

درمان اختلالات گفتاری (لکنت زبان و تأخیر گفتار)

مشکلات گفتاری از جمله لکنت زبان و تأخیر در گفتار از دلایل رایج مراجعه والدین به متخصصان گفتاردرمانی است. لکنت زبان حالتی است که کودک در روان صحبت کردن دچار گیر و تکرارهای ناخواسته می‌شود؛ این مشکل می‌تواند اعتماد‌به‌نفس او را کاهش دهد و حتی ارتباطات اجتماعی‌اش را مختل کند. تأخیر گفتار نیز به وضعیتی گفته می‌شود که کودک نسبت به سن خود تعداد کلمات محدودی به کار می‌برد یا در جمله‌سازی و بیان مقصودش نسبت به همسالان عقب‌تر است. در هر دوی این موارد، مداخله‌ی زودهنگام و صحیح بسیار مهم است؛ هرچه درمان گفتاری را زودتر شروع کنیم، احتمال موفقیت و جبران تأخیر بیشتر خواهد بود.

در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج، درمان لکنت و تأخیر گفتار توسط متخصصان باتجربه گفتاردرمانی و با بهره‌گیری از رویکردهای بازی‌محور انجام می‌شود. برای مثال، درمانگر گفتار با استفاده از بازی‌ها و تمرین‌های جذاب به کودک کمک می‌کند تلفظ صحیح اصوات را تمرین کند، ریتم گفتارش را تنظیم نماید و از صحبت کردن نترسد. بازی‌هایی نظیر قصه‌گویی تعاملی، کارت‌های تصویری، شعر و آواز و فعالیت‌های ریتمیک برای کودکان دچار لکنت بسیار مفیدند؛ زیرا تنش را کاهش داده و گفتار را خودانگیخته‌تر می‌کنند. کودکی که لکنت دارد ممکن است از صحبت کردن در جمع یا کلاس احساس خجالت و اضطراب کند؛ بنابراین درمانگر با ایجاد فضای پذیرنده و دادن فرصت‌های صحبت موفق (مثلاً حرف زدن در جمع کوچک دوستان در کلینیک) به کودک کمک می‌کند تا ترسش بریزد و با اعتماد‌به‌نفس بیشتری صحبت کند. افزون بر تمرین‌های زبانی، گاهی از تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق نیز در قالب بازی بهره گرفته می‌شود تا کودک هنگام مواجهه با گیرهای گفتاری بتواند هیجان خود را تنظیم و اضطرابش را کمتر کند. یک نکته کلیدی دیگر، همکاری والدین در روند درمان است؛ درمانگر به پدر و مادر آموزش می‌دهد که چگونه در خانه با صبوری به حرف‌های کودک گوش کنند، وسط کلامش نپرند و فضای امن و محبت‌آمیزی برای صحبت کردن او فراهم نمایند. به این ترتیب کودک احساس فشار یا خجالت کمتری خواهد کرد و پیشرفت درمانی او تسریع می‌شود. تجربه نشان داده است که ترکیب جلسات منظم گفتاردرمانی با برنامه‌های بازی‌درمانی در یک محیط حمایتگر، می‌تواند به کاهش چشمگیر شدت لکنت و نیز رشد قابل توجه مهارت‌های زبانی در کودکانی بیانجامد که دیر زبان باز کرده‌اند.

کمک به کودکان طیف اوتیسم از طریق بازی

اختلال طیف اوتیسم با چالش‌هایی در زمینه ارتباط اجتماعی، تکلم و رفتارهای کلیشه‌ای همراه است. کودکان اوتیستیک ممکن است در برقراری تماس چشمی، اشاره به خواسته‌هایشان یا تعامل با همسالان مشکل داشته باشند. برای این کودکان، بازی‌درمانی یکی از موثرترین راه‌ها برای وارد شدن به دنیای آن‌ها و آموزش مهارت‌های جدید است. در بازی، سختگیری‌های دنیای واقعی وجود ندارد و هر کودک مطابق علایق خود و به شیوه‌ای منحصربه‌فرد پیش می‌رود؛ این ویژگی برای کودک اوتیستیک که معمولاً علایق محدود و رفتارهای تکراری دارد، حس امنیت ایجاد می‌کند.

در کلینیک توان‌گستر کرج، برنامه‌های توان‌بخشی ویژه‌ای برای کودکان دارای اوتیسم طراحی شده که محور اصلی بسیاری از آن‌ها بازی‌درمانی است. درمانگران ابتدا سعی می‌کنند ارتباط چشمی و توجه مشترک کودک را حین بازی جلب کنند؛ برای مثال با حباب‌بازی، بازی‌های تقلیدی یا نوبتی با اسباب‌بازی محبوب کودک، او را ترغیب می‌کنند به تعامل پاسخ دهد. به موازات آن، گفتاردرمانگر بر روی مهارت‌های ارتباطی کار می‌کند تا کودک کلمات یا اشاره‌های کاربردی برای بیان نیازهایش را بیاموزد. بازی‌درمانی به کودک اوتیستیک فرصت می‌دهد در فضای درمان احساس راحتی کند و از طریق داستان‌پردازی، عروسک‌بازی یا نقاشی، احساسات درونی‌اش را بروز دهد. این امر به کاهش اضطراب‌ها و رفتارهای نامطلوب (مثل خشم یا خودتحریکی) کمک می‌کند، زیرا کودک راه دیگری برای بیان هیجانات خود پیدا کرده است. همچنین در مرکز توان‌گستر، بازی‌های گروهی کوچکی با حضور چند کودک همسن در محیطی کنترل‌شده برگزار می‌شود تا کودک اوتیستیک تمرین کند چگونه با همسالان تعامل کند، قواعد ساده را رعایت نماید و مفهوم نوبت را بیاموزد. بدیهی است که پیشرفت در اوتیسم آهسته و تدریجی حاصل می‌شود، اما هر گام کوچکی – از برقراری چند ثانیه تماس چشمی گرفته تا بیان یک کلمه جدید – در این فرایند ارزشمند است. تیم متخصص توان‌گستر با شکیبایی این گام‌ها را تقویت کرده و والدین را نیز در جریان روش‌های کار با کودک در خانه قرار می‌دهد. بدین ترتیب، بازی‌درمانی به پلی میان دنیای کودک اوتیستیک و دنیای پیرامونش تبدیل می‌شود و او را قدم‌به‌قدم به تعامل بیشتر با محیط تشویق می‌کند.

اختلال بیش‌فعالی/نقص‌توجه و مشکلات یادگیری در کودکان

دو چالش دیگری که برخی خانواده‌ها با آن مواجه هستند، یکی اختلال نقص‌توجه/بیش‌فعالی (ADHD) و دیگری اختلالات یادگیری است. کودکی که مبتلا به ADHD است معمولاً تمرکز پایینی دارد، بسیار پرتحرک و بی‌قرار است و در کنترل تکانه‌های رفتاری خود مشکل دارد. این وضعیت می‌تواند به مشکلاتی در عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی او منجر شود؛ مثلاً کودک مدام وسط حرف دیگران می‌پرد یا نمی‌تواند سر کلاس آرام بنشیند و درس گوش دهد. از سوی دیگر، کودکی که دچار اختلال یادگیری است (برای مثال، دیسلکسی یا ناتوانی در خواندن)، علی‌رغم هوش طبیعی، در فرایندهایی مانند خواندن، نوشتن یا محاسبات ریاضی نسبت به همسالان خود عقب‌تر می‌ماند. هر دوی این گروه کودکان برای شکوفایی توانایی‌های خود نیاز به کمک تخصصی دارند و خوشبختانه امروزه روش‌های موثری برای یاری‌رساندن به آن‌ها موجود است.

در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج، برای کودکان بیش‌فعال و دارای مشکلات یادگیری برنامه‌های درمانی جامعی در نظر گرفته شده که ترکیبی از تکنیک‌های روان‌شناختی و آموزشی نوین است. یکی از این تکنیک‌های مدرن، نوروفیدبک نام دارد. نوروفیدبک نوعی تمرین مغزی مبتنی بر فناوری است که به کودک کمک می‌کند الگوهای فعالیت مغز خود را تنظیم کند. به زبان ساده، در جلسات نوروفیدبک حسگرهایی بر پوست سر کودک قرار داده می‌شود که امواج مغزی او را ثبت می‌کنند؛ کودک در برابر صفحه نمایش یک بازی یا انیمیشن را مشاهده می‌کند که تنها زمانی به پیش می‌رود یا امتیاز می‌گیرد که او تمرکز کافی داشته باشد. هر بار که حواس کودک پرت می‌شود یا رفتاری تکانشگرانه انجام می‌دهد، بازی متوقف یا کند می‌شود و وقتی مجدداً توجه کند، با پیشروی بازی پاداش دریافت می‌کند. به این ترتیب مغز به‌تدریج یاد می‌گیرد برای مدت بیشتری روی فعالیت‌ها متمرکز بماند و خودکنترلی بیشتری از خود نشان دهد. پژوهش‌ها حاکی از آن است که نوروفیدبک می‌تواند علائم بیش‌فعالی و نقص‌توجه را در بسیاری از کودکان کاهش دهد و تمرکز آن‌ها را بهبود بخشد. در مواردی که علائم بیش‌فعالی بسیار شدید باشد، مشاوره با روان‌پزشک و استفاده از دارودرمانی نیز به عنوان مکمل در نظر گرفته می‌شود، اما روش‌های غیردارویی مانند نوروفیدبک، رفتاردرمانی و بازی‌درمانی اغلب ترجیح داده می‌شوند؛ چرا که بدون عوارض جانبی داروها، تغییرات پایدارتری در مهارت‌های کودک ایجاد می‌کنند.

علاوه بر نوروفیدبک، رویکردهای رفتاری و آموزشی متعددی نیز در توان‌گستر برای کمک به این کودکان به کار گرفته می‌شود. روان‌شناس کودک با بازی‌های تقویت توجه (مانند بازی‌های تخته‌ای نوبتی که نیاز به صبر و نوبت‌گیری دارد، یا بازی‌های پیدا کردن تفاوت و جزئیات) می‌کوشد مهارت تمرکز و کنترل هیجانات را در کودک بیش‌فعال پرورش دهد. همچنین برای کودکان دارای اختلال یادگیری، بازی‌ها و ابزارهای آموزشی ویژه طراحی شده است. به عنوان مثال، بازی‌هایی جهت آموزش و تشخیص صدای حروف، کارت‌های حافظه دیداری برای تقویت حافظه فعال، یا نرم‌افزارهای آموزشی تعاملی که خواندن و ریاضی را با سرگرمی ترکیب می‌کنند. این روش‌ها یادگیری را برای کودک جذاب‌تر می‌سازند و اضطراب او را از درس خواندن کمتر می‌کنند. مهم است که این کودکان طعم موفقیت را – هرچند کوچک – بچشند؛ چرا که همین موفقیت‌ها به آن‌ها انگیزه می‌دهد تلاش بیشتری بکنند. درمانگران توان‌گستر با تشویق‌گری مداوم و تنظیم سطح دشواری تمرین‌ها متناسب با توانایی کودک، او را از یک موفقیت کوچک به موفقیت بزرگ‌تر بعدی هدایت می‌کنند.

نکته قابل توجه اینکه در برخورد با هر دو دسته کودکان (بیش‌فعال و دارای ناتوانی یادگیری)، همکاری نزدیک با والدین و معلمان کودک نیز مدنظر قرار می‌گیرد. متخصصان مرکز راهکارهایی عملی به والدین آموزش می‌دهند؛ مثلاً روش برخورد با بی‌قراری و پرتحرکی کودک در خانه، شیوه ایجاد یک ساختار و برنامه روزانه منظم برای او، و ترفندهایی برای تشویق کودک به درس خواندن در منزل (مانند تقسیم زمان مطالعه به بازه‌های کوتاه با زمان استراحت بین آن‌ها). این هماهنگی بین خانه، مدرسه و مرکز درمانی، اثربخشی مداخلات را دوچندان می‌کند. در مجموع، ترکیب روش‌هایی نظیر بازی‌درمانی، نوروفیدبک و آموزش تخصصی در قالب یک برنامه منسجم، به کودکان مبتلا به ADHD و اختلالات یادگیری کمک می‌کند تا بر مشکلات خود فائق آیند و در مسیر تحصیل و رشد شخصی‌شان پیشرفت نمایند.

کاهش اضطراب‌ها و ترس‌های کودکان

اضطراب در کودکان می‌تواند به شکل‌های گوناگون بروز کند؛ برخی کودکان از جدا شدن از والدین خود دچار اضطراب شدید می‌شوند (اضطراب جدایی)، بعضی‌ها از تاریکی، حیوانات یا موقعیت‌های خاصی می‌ترسند (فوبی‌ها)، و گروهی دیگر به طور کلی مضطرب و نگران به نظر می‌رسند. این گونه احساسات اگر مهار نشوند، می‌توانند بر اعتمادبه‌نفس و شادابی کودک تأثیر منفی بگذارند. بازی‌درمانی برای کمک به کودکان مضطرب روشی ایده‌آل است، زیرا فضای بازی فضایی امن و بدون تهدید فراهم می‌کند که در آن کودک می‌تواند نگرانی‌های خود را بیان کند. درمانگر ممکن است از کودک بخواهد با عروسک‌ها یا فیگورها داستانی درباره ترس‌هایش بسازد؛ مثلاً اگر کودک از دکتر رفتن می‌ترسد، با ایفای نقش دکتر و بیمار در یک بازی می‌توان این تجربه را برایش ملموس و عادی‌تر کرد. یا کودکی که شاهد یک اتفاق ناراحت‌کننده بوده (مثلاً تصادف یا زلزله)، در خلال بازی با اسباب‌بازی‌هایش می‌تواند آن واقعه را بازسازی و احساسات سرکوب‌شده‌اش را ابراز کند. درمانگر با مشاهده این بازی‌ها، نقاط نگرانی کودک را شناسایی کرده و به او کمک می‌کند به زبان خودش درباره آن صحبت کند. علاوه بر این، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تمرینات تنفس عمیق، تصاویر ذهنی آرام‌بخش یا تمرینات عضله-آرام‌سازی را نیز می‌توان در قالب بازی به کودکان آموزش داد تا هنگام اضطراب از آن‌ها استفاده کنند. همچنین در کودکانی که دچار غمگینی و افسردگی هستند – برای مثال به دنبال از دست دادن یک عزیز – بازی‌درمانی با فراهم کردن فرصت ابراز اندوه و نیز ایجاد تجربه‌های لذت‌بخش در خلال بازی، می‌تواند به بهبود خلق و افزایش انگیزه آنان کمک کند (مثلاً فوت کردن آرام بادکنک خیال برای یادگیری تنفس عمیق). با تداوم جلسات، کودکان یاد می‌گیرند که احساس ترس و اضطرابشان را بهتر مهار کنند و موقعیت‌های استرس‌زا را با اعتماد بیشتری پشت سر بگذارند.

اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه و نافرمانی

پرخاشگری، لجبازی و نافرمانی بیش از حد از دیگر مشکلاتی است که برخی والدین در کودکان خود مشاهده می‌کنند. کودک ممکن است بر سر مسائل کوچک خشم شدید نشان دهد، به دیگران پرخاش کند یا هیچ حد و مرزی را در رفتار نپذیرد. برخورد سنتی خشن یا تنبیهی با این کودکان معمولاً نتیجه‌بخش نیست و چه بسا اوضاع را بدتر کند. راهکار موثرتر، به کارگیری رویکردهای بازی‌محور و مثبت برای اصلاح تدریجی رفتار کودک است. در بازی، فرصت بسیار خوبی برای آموزش قوانین و کنترل احساسات فراهم می‌شود. مثلاً درمانگر با انجام یک بازی قانون‌دار (مانند بازی‌های کارتی یا رومیزی که باید نوبت رعایت شود) به کودک کمک می‌کند مفهوم رعایت نوبت و نهادن حد و مرز را تمرین کند. یا از طریق یک بازی نمایشی (مانند خاله‌بازی یا بازی مدرسه)، موقعیتی را بازسازی می‌کند که کودک در آن عصبانیت نشان می‌دهد؛ سپس راه‌های متفاوت واکنش را با هم تمرین می‌کنند. در خلال این بازی‌ها، کودک بدون اینکه مستقیماً متوجه شود، یاد می‌گیرد که برای ابراز خشم می‌تواند از کلمات استفاده کند نه از زور بازو، و می‌فهمد که اگر قوانین را رعایت کند بازی لذت‌بخش‌تر خواهد بود.

نقش والدین در اصلاح رفتارهای چالش‌برانگیز، کلیدی است. متخصصان کلینیک توان‌گستر راهنمایی‌های عملی به پدر و مادر ارائه می‌دهند تا در خانه نیز رفتار مطلوب را در کودک تقویت و رفتار نامطلوب را مدیریت کنند. برای نمونه، به والدین توصیه می‌شود به رفتار خوب کودک فوراً پاداش یا تحسین نشان دهند (حتی به شکل ساده مثل توجه کردن یا برچسب ستاره دادن) و در مقابل هنگام بدرفتاری، ضمن حفظ آرامش واکنش شدید نشان ندهند بلکه پیامد منطقی و از پیش‌تعیین‌شده‌ای اعمال کنند. به این ترتیب کودک به تدریج درمی‌یابد که با پرخاشگری به خواسته‌هایش نمی‌رسد، اما با رفتار مناسب می‌تواند توجه و تحسین دریافت کند.

بازی‌درمانی در کنار این راهبردهای رفتاری، فضایی را فراهم می‌کند که کودک تمرین کند چگونه در شرایط مختلف خشم خود را کنترل و با دیگران تعامل سالم‌تری داشته باشد. برای مثال، یک بازی گروهی کوچک با حضور دو سه همسال، میدان تمرینی مناسبی است تا کودک یاد بگیرد در حین بازی اگر باخت یا طبق میلش پیش نرفت، چگونه بدون دعوا و جنجال احساساتش را بیان کند. درمانگر در کنار اوست تا الگوهای صحیح را نشان دهد؛ مثلاً کودک را تشویق می‌کند که به جای پرت کردن وسایل یا قهر کردن، با کلام ساده بگوید «الان عصبانی‌ام». چنین تمرین‌هایی به مرور باعث می‌شود که رفتارهای تهاجمی و منفی کودک کاهش یابد و مهارت‌های اجتماعی و سازگاری او تقویت شود.

نتیجه‌گیری: آینده‌ای روشن‌تر برای فرزند شما

در این مقاله تلاش کردیم نشان دهیم که هر مشکلی – هرچند در نگاه اول بزرگ به نظر برسد – با مراجعه به‌موقع و دریافت کمک تخصصی قابل بهبود یا کنترل است. کودکان ما در سال‌های اولیه زندگی بیشترین ظرفیت رشد و تغییر را دارند؛ کافی است دست یاری به سوی‌شان دراز کنیم و با صبر و عشق راهنمایشان باشیم. روش‌هایی مانند بازی‌درمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و نوروفیدبک ابزارهای ارزشمندی هستند که دانش روز در اختیار والدین و درمانگران قرار داده است تا دنیا را برای کودکان دلبندمان قابل‌فهم‌تر و دوست‌داشتنی‌تر کنند.

اگر شما هم شاهد یکی از نشانه‌هایی که برشمردیم در فرزندتان هستید – از لکنت و دیر حرف زدن گرفته تا علائم اوتیسم یا بیش‌فعالی – توصیه می‌شود با متخصصان امر مشورت کنید. کلینیک گفتار توان‌گستر کرج با بهره‌گیری از تیمی چندتخصصی (شامل گفتاردرمانگران، روان‌شناسان کودک و دیگر متخصصان توان‌بخشی) و استفاده از جدیدترین متدهای درمانی آماده است تا در این مسیر همراه شما و فرزندتان باشد. همچنین در این مرکز برای هر کودک پس از ارزیابی اولیه، یک برنامه درمانی اختصاصی و ترکیبی طراحی می‌شود تا تمامی جنبه‌های مشکل او به‌طور جامع مورد توجه قرار گیرد. اولویت این مرکز، ایجاد فضایی امن، شاد و حمایتگر برای کودکان است تا بدون احساس فشار و قضاوت بتوانند گام‌های رشد خود را بردارند. به خاطر داشته باشید که هرچه زودتر حمایت درست را آغاز کنید، آینده‌ی روشن‌تری در انتظار فرزند شما خواهد بود. شما با آگاهی، محبت و بهره‌گیری از کمک حرفه‌ای، می‌توانید شاهد شکوفایی توانمندی‌های نهفته فرزندتان باشید و لبخند آرامش و اعتماد‌به‌نفس را بر چهره او مشاهده کنید.

کلینیک گفتاردرمانی و روان‌شناسی «گفتار توان‌گستر کرج»

راهکاری موثر برای بهبود گفتار و رفتار کودکان

بازی‌درمانی و خدمات کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

بازی‌درمانی چیست و چه فوایدی دارد؟

بازی‌درمانی چه مشکلاتی را می‌تواند بهبود دهد؟

روش‌ها و تکنیک‌های بازی‌درمانی

درمان اختلالات گفتاری (لکنت زبان و تأخیر گفتار)

کمک به کودکان طیف اوتیسم از طریق بازی

اختلال بیش‌فعالی/نقص‌توجه و مشکلات یادگیری در کودکان

کاهش اضطراب‌ها و ترس‌های کودکان

اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه و نافرمانی

نتیجه‌گیری: آینده‌ای روشن‌تر برای فرزند شما

کلینیک گفتاردرمانی و روان‌شناسی «گفتار توان‌گستر کرج»

خدمات نوروفیدبک در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

نوشته های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

پیوندهای مفید

آموزش

تماس با ما