بررسی علائم، تفاوت با لکنت گذرا و مراحل درمان تخصصی در سنین کودکی
🔹 مقدمه: وقتی کلمه‌ها در گلوی کودک گیر می‌کنند…
لکنت زبان، یکی از رایج‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین اختلالات گفتاری در کودکان است. بسیاری از والدین وقتی می‌بینند فرزندشان هنگام حرف‌زدن گیر می‌کند، کلمه را تکرار می‌کند یا سکوت‌های طولانی دارد، دچار ترس و اضطراب می‌شوند.
سؤال همیشگی‌شان این است:
«: #000080;”>در این مقاله، پاسخ روشن و علمی به این سؤال می‌دهیم. با ما همراه باشید تا یاد بگیرید لکنت واقعی را از لکنت گذرا تشخیص دهید، با مراحل درمان آشنا شوید، و بدانید چه زمانی باید به گفتاردرمانگر مراجعه کنید.
🔻 لکنت چیست؟
لکنت زبان (Stuttering) اختلالی است در روانی گفتار که در آن کودک هنگام حرف‌زدن دچار گیر، تکرار، کشیده‌گویی یا توقف‌های ناگهانی می‌شود. این اختلال می‌تواند همراه با تنش عضلانی، اضطراب، و اجتناب از صحبت‌کردن باشد.
✅ ۷ علامت اصلی لکنت زبان در کودکان:
-
تکرار آوا یا کلمه: مثل «مَـمَـمـن مامان اومده؟»
-
کشیدن صداها: مثل «سسسسسسَـلام»
-
گیر و قفل در کلمه: دهان باز است اما صدا درنمی‌آید
-
حرکات اضافی صورت یا بدن هنگام لکنت (مثلاً پلک زدن، مشت کردن دست)
-
اجتناب از بعضی واژه‌ها یا سکوت‌های طولانی
-
بیان ترس، خجالت یا گریه بعد از لکنت
-
بدتر شدن لکنت در موقعیت‌های خاص (مثل مدرسه، تلفن، مهمانی)
🔍 تفاوت لکنت واقعی با لکنت گذرا (رشد طبیعی گفتار)
| ویژگی | لکنت گذرا | لکنت پایدار (واقعی) |
|---|---|---|
| سن شروع | ۲ تا ۵ سالگی | ۲ تا ۶ سالگی |
| مدت زمان | کمتر از ۶ ماه | بیشتر از ۶ ماه |
| تنش عضلانی | ندارد | دارد (مثلاً فشار صورت یا گرفتگی صدا) |
| آگاهی کودک | متوجه لکنت نیست | اغلب می‌داند و ناراحت می‌شود |
| نوع تکرار | ساده، بدون فشار | همراه با تقلا و کشش |
| واکنش اطرافیان | نیازی به هشدار نیست | نیاز به حمایت و درمان دارد |
✅ اگر لکنت بیشتر از ۳–۶ ماه طول بکشد، یا همراه با نشانه‌های تنش، اجتناب و اضطراب باشد، باید حتماً توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان بررسی شود.
🎯 چه عواملی باعث لکنت می‌شوند؟
علت دقیق لکنت هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده، اما ترکیبی از عوامل زیر نقش دارند:
-
ژنتیک: در خانواده‌های دارای سابقه لکنت، احتمال بروز بیشتر است
-
عوامل نورولوژیکی: تفاوت در پردازش گفتار در مغز
-
سرعت رشد زبانی–شناختی: کودکانی که خیلی سریع حرف می‌زنند یا دچار تاخیر گفتار بوده‌اند، در معرض خطر لکنت هستند
-
استرس یا تغییرات محیطی: تولد خواهر/برادر، شروع مهد، یا تغییر ناگهانی شرایط زندگی
❗ نکته مهم: لکنت حاصل «ترسیدن» یا «کپی‌برداری» نیست؛ والدین نباید خود را مقصر بدانند.
⏰ چه زمانی برای درمان اقدام کنیم؟
همیشه بهتر است زودتر اقدام کنید.
اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید، باید با متخصص گفتاردرمانی مشورت نمایید:
-
لکنت بیش از ۳ ماه طول کشیده
-
کودک علائمی از خجالت، ترس یا پرهیز از حرف‌زدن نشان می‌دهد
-
والدین یا معلمان از شدت لکنت نگران هستند
-
سابقهٔ خانوادگی لکنت وجود دارد
-
لکنت به‌جای کاهش، در حال بدتر شدن است
👨⚕️ مراحل درمان لکنت در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج
۱. ارزیابی کامل و تشخیص نوع لکنت
با ابزارهای تخصصی، نوع، شدت، و عوامل همراه (مانند اضطراب، واکنش والدین و…) بررسی می‌شود.
۲. طراحی برنامه درمانی اختصاصی توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روان‌شناسی عمومی، سیاوش عطایی
هر کودک بسته به سن، شدت لکنت و عوامل روان‌شناختی، برنامه درمانی ویژه‌ای دریافت می‌کند.
۳. آموزش والدین برای ایجاد محیط کلامی امن و حمایتگر
نقش والدین در درمان بسیار کلیدی است؛ والد آموزش می‌بیند که چگونه در خانه، تمرین‌های ساده و بدون فشار اجرا کند.
۴. درمان مستقیم لکنت با رویکردهای بازی‌محور
برای کودکان کم‌سن، از روش‌هایی مثل بازی، قصه‌گویی، تقلید گفتار آهسته و تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده می‌شود.
۵. کاهش حساسیت نسبت به موقعیت‌های گفتاری (حساسیت‌زدایی تدریجی)
کودک به‌تدریج در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که لکنت دارد و یاد می‌گیرد بدون ترس صحبت کند.
۶. درمان همراه با روان‌شناس در صورت وجود اضطراب شدید یا اعتمادبه‌نفس پایین
ترکیب گفتاردرمانی و روان‌درمانی می‌تواند اثر لکنت را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد.
📈 نتایج مورد انتظار از درمان
-
کاهش دفعات و شدت لکنت
-
افزایش روانی گفتار
-
اعتمادبه‌نفس در مکالمه با دیگران
-
کاهش ترس از صحبت در جمع
-
پذیرش بهتر در محیط مدرسه یا مهد
-
پیشگیری از تثبیت الگوی لکنت در نوجوانی
💬 پاسخ به سؤالات رایج والدین
۱. آیا لکنت درمان قطعی دارد؟
در کودکان زیر ۷ سال، با مداخله زودهنگام احتمال بهبودی کامل بسیار بالاست.
۲. اگر با کودک درباره لکنت حرف بزنم، بدتر نمی‌شود؟
خیر؛ صحبت‌کردن علمی و حمایتگرانه باعث کاهش اضطراب و بهتر شدن خودآگاهی کودک می‌شود.
۳. دارو برای درمان لکنت مؤثر است؟
برای کودکان توصیه نمی‌شود؛ رویکرد اصلی درمان رفتاری–شناختی و گفتاردرمانی است.
۴. جلسات گفتاردرمانی چند وقت یک‌بار باید باشد؟
بسته به شدت لکنت، معمولاً ۱ تا ۲ جلسه در هفته توصیه می‌شود + تمرین خانگی روزانه.
۵. آیا لکنت در زبان دوم هم دیده می‌شود؟
بله؛ لکنت معمولاً در هر دو زبان دیده می‌شود، اگرچه شدت آن می‌تواند متفاوت باشد.
🌱 گفتار توان‌گستر، همراه کودک شما در مسیر روانی گفتار
کلینیک گفتار توان‌گستر گوهردشت کرج با بیش از ۳۰ سال تجربه تخصصی، فضایی امن، تخصصی و کودک‌محور را فراهم کرده تا کودکان دارای لکنت بتوانند بدون ترس، با اعتمادبه‌نفس و به‌صورت علمی درمان شوند.
خدمات ما:
-
ارزیابی علمی لکنت و نوع آن
-
درمان تخصصی توسط گفتاردرمانگر و روان‌شناس
-
پکیج آموزشی والدین «درمان لکنت در خانه»
-
جلسات آنلاین و حضوری
-
پیگیری و گزارش پیشرفت کودک به والدین
📍 آدرس: کرج، رجایی‌شهر، بلوار انقلاب
📞 تماس و واتساپ: ۰۹۱۲۱۶۲۳۴۶۳
🌐 وب‌سایت: www.digispeech.ir
✨ سخن پایانی: کودک شما لیاقت این را دارد که بدون ترس صحبت کند
لکنت نباید مانعی برای بیان احساسات، یادگیری، ارتباط و زندگی کودک شما باشد.
اگر امروز اقدام کنید، می‌توانید آینده‌ای روشن‌تر و روان‌تر برای او بسازید.
🟢 فقط کافی‌ست اولین قدم را بردارید:
یک ارزیابی ساده، می‌تواند نقطهٔ پایان ترس و آغاز درمان باشد.
ما در گفتار توان‌گستر کرج، کنارتان هستیم.