چرا هر کودک دارای تأخیر گفتار باید ارزیابی شنوایی بدهد؟
🔹 مقدمه: وقتی کودک “می‌شنود”، اما نمی‌شنود!
شاید شما هم از آن دسته والدینی باشید که می‌گویند:
«کودکم مشکلی در شنوایی نداره، چون وقتی صداش می‌کنم، برمی‌گرده…»
«تلویزیون رو با صدای کم هم گوش می‌ده، پس گوشش سالمه…»
اما واقعیت این است که بسیاری از کودکان با تأخیر گفتار، دچار نوعی کم‌شنوایی پنهان یا خفیف هستند که فقط با تست‌های تخصصی شنوایی قابل تشخیص است—نه با مشاهده‌های روزمره.
در این مقاله، درباره نقش حیاتی شنوایی در رشد گفتار کودک، انواع کم‌شنوایی، نشانه‌های پنهان، و ضرورت ارزیابی شنوایی قبل از شروع گفتاردرمانی صحبت می‌کنیم.
🔍 چرا شنوایی برای رشد گفتار این‌قدر مهم است؟
رشد طبیعی گفتار و زبان کودک، وابسته به دو عامل کلیدی است:
-
شنیدن واضح و مداوم صداها، واژه‌ها و جملات
-
پردازش صحیح صداهای گفتاری در مغز
اگر گوش نتواند اطلاعات شنیداری را با کیفیت و دقت کافی دریافت کند، کودک:
-
واژه‌ها را اشتباه یاد می‌گیرد
-
تلفظ نادرستی پیدا می‌کند
-
کلمات را ناقص یا نادر می‌سازد
-
در جمله‌سازی یا درک زبان دچار مشکل می‌شود
🔴 کم‌شنوایی همیشه واضح نیست!
بسیاری از کودکان با مشکلات شنوایی پنهان یا تناوبی دست و پنجه نرم می‌کنند:
| نوع کم‌شنوایی | ویژگی‌ها |
|---|---|
| 🔹 کم‌شنوایی خفیف | کودک فقط صداهای آهسته یا در محیط پر سر‌و‌صدا را خوب نمی‌شنود |
| 🔹 کم‌شنوایی تناوبی | به‌دلیل عفونت گوش میانی (اوتیت)، شنوایی در برخی روزها افت می‌کند |
| 🔹 کم‌شنوایی در بسامدهای خاص | کودک بعضی صداها (مثل “س”، “ش”، “ف”) را به‌خوبی نمی‌شنود |
| 🔹 پردازش شنیداری ضعیف | گوش سالم است ولی مغز در درک سریع و دقیق صداها دچار اختلال است |
📌 نشانه‌هایی که ممکن است به کم‌شنوایی پنهان اشاره داشته باشند:
-
تأخیر در بیان اولین واژه‌ها
-
نداشتن جمله‌سازی در ۲.۵ سالگی
-
اشتباه تلفظ صداهایی مانند «س»، «ش»، «ز»، «ف»
-
نداشتن واکنش دقیق به صدای آرام یا از پشت سر
-
بی‌توجهی به صداها در محیط شلوغ
-
صحبت‌کردن با صدای بلند
-
پاسخ‌دادن نادرست به سؤال‌ها («چی گفتی؟»)
-
تأخیر در یادگیری نام اشیاء و واژه‌ها
-
عدم علاقه به بازی‌های صوتی یا آهنگ‌های کودکانه
⚠️ باورهای اشتباه والدین درباره شنوایی کودک
| باور غلط | واقعیت علمی |
|---|---|
| «اگه نمی‌شنید، صداش که می‌کردم نمی‌اومد!» | حتی کودکان با کم‌شنوایی خفیف به صداهای بلند پاسخ می‌دهند |
| «تلویزیون می‌بینه، پس مشکلی نداره» | شنیدن تصویری با حدس زدن، جای شنوایی دقیق را نمی‌گیرد |
| «اگه گوشش مشکل داشت، دکتر بیمارستان می‌گفت» | غربالگری نوزاد کافی نیست؛ نیاز به تست‌های تخصصی بعد از ۶ ماهگی است |
✅ ارزیابی شنوایی در کودکان با تأخیر گفتار؛ چرا و چگونه؟
هر کودک دارای تأخیر گفتار باید حداقل یک‌بار ارزیابی کامل شنوایی (ادیومتری + تیمپانومتری) انجام دهد، مخصوصاً اگر:
-
سابقه عفونت گوش، تب شدید یا بستری شدن دارد
-
گفتار درک‌نشدنی یا کند دارد
-
قبلاً از قطره یا داروی گوش استفاده کرده
-
در محیط پر سر‌و‌صدا زندگی می‌کند
-
به تکرار زیاد نیاز دارد تا چیزی را بفهمد
✅ کلینیک گفتار توان‌گستر کرج با همکاری مراکز شنوایی‌سنجی معتبر، برای تمام کودکان مراجعه‌کننده با تأخیر گفتار، ارجاع و پیگیری تست شنوایی را در برنامه دارد.
💬 پرسش‌های پرتکرار والدین:
۱. اگر شنوایی کودک موقع تولد بررسی شده، باز هم نیاز هست؟
بله. غربالگری بدو تولد فقط کم‌شنوایی شدید را شناسایی می‌کند. کم‌شنوایی خفیف یا عفونت‌های بعدی ممکن است بعداً ایجاد شوند.
۲. کودک من گاهی خوب می‌شنوه، گاهی نه—این طبیعیه؟
احتمالاً دچار کم‌شنوایی تناوبی ناشی از مایع در گوش میانی است. بررسی لازم است.
۳. آیا کم‌شنوایی باعث لکنت یا تأخیر یادگیری هم می‌شود؟
بله. کم‌شنوایی روی رشد واج‌ها، واژگان، و حتی مهارت‌های تحصیلی مثل املا تأثیر دارد.
۴. چقدر طول می‌کشه تا تست شنوایی انجام بشه؟
تست‌ها معمولاً در یک جلسهٔ نیم‌ساعته انجام می‌شوند و بدون درد هستند.
۵. اگر کم‌شنوایی تشخیص داده شود، گفتاردرمانی فایده دارد؟
حتماً. درمان ترکیبی شامل پیگیری پزشکی (درمان گوش) + گفتاردرمانی بیشترین تأثیر را دارد.
👨⚕️ خدمات کلینیک گفتار توان‌گستر برای کودکان با تأخیر گفتار و نگرانی شنوایی
-
ارزیابی تخصصی گفتار و زبان
-
ارجاع به شنوایی‌سنجی تخصصی با همکاری مراکز حرفه‌ای
-
بررسی عملکرد شنیداری و پردازش شنیداری کودک
-
طراحی برنامه درمانی بر اساس نوع مشکل گفتار یا تلفظ
-
آموزش والدین برای اجرای تمرین‌های شنیداری و گفتاری
-
ارائه بسته‌های «از واژه تا گفتار» و «جهش سبز»
-
پیگیری پیشرفت به‌صورت هفتگی و مرحله‌به‌مرحله
📍 آدرس: کرج، رجایی‌شهر، بلوار انقلاب
📞 تماس و واتساپ: ۰۹۱۲۱۶۲۳۴۶۳
🌐 سایت رسمی: www.digispeech.ir
✨ سخن پایانی
گاهی کودک شما نه بی‌استعداد است، نه کم‌حرف—بلکه فقط دنیا را کمی آرام‌تر می‌شنود.
شنوایی پنهان یا خفیف می‌تواند دلیلی نادیده‌مانده برای تأخیر در گفتار باشد.
🟢 اگر فرزندتان دیر صحبت می‌کند، گفتارش مبهم است یا رشد زبانی‌اش کند است، اولین کاری که باید انجام دهید، یک ارزیابی شنوایی دقیق است.
شنیدن، آغاز گفتن است. اجازه دهید فرزندتان با گوش‌های سالم، دنیای واژه‌ها را کشف کند.
کلینیک گفتار توان‌گستر کرج همراه شما در مسیر تشخیص دقیق، درمان به‌موقع و شنیدن صدای روشن آیندهٔ کودک‌تان.